Uzbecka herbata – historia
„Jeśli nie pijesz herbaty skąd czerpiesz siłę?” – z tym powiedzeniem można często spotkać się w Uzbekistanie.
Woda zawsze była tam na wagę złota. Teraz, w skutek fatalnej polityki gospodarczej i zmian klimatycznych tym bardziej. Ceniono ją, tworząc o niej pieśni i wiersze. Od dawna panuje tam zwyczaj witania gości czarką z herbatą. Nawet jeśli gość jest niespodziewany, jest nieznany, obowiązkiem gospodarza jest zapewnienie podróżnemu możliwości ugaszenia pragnienia. Co może być lepsze niż chłodna, zielona herbata w najgorętszą porę roku? Poznaj historię uzbeckiej herbaty.
Kiedy jeszcze nie było lodówek, parzoną herbatę schładzano w bieżącej wodzie z rowów, które łączyły podwórka. Do rowu nie wlewano brudnej wody, więc bez obaw umieszczano dzbanki z herbatą w specjalnym zagłębieniu. W ten sposób schładzanie odbywało się w sposób naturalny. Ale zimnej herbaty nie pili o każdej porze dnia. Rano i po zjedzeniu gorącego posiłku konieczne było picie gorącej herbaty. Ponadto w herbaciarniach starsi ludzie wolą pić świeżo parzoną herbatę podczas rozmów.
Szacunek do tego wspaniałego napoju był tak duży, a picie herbaty tak popularne, że zbudowano specjalnie letnie i zimowe lokale, którym nadano nazwę „Choikhona”. Żaden napój, a było ich w czasach starożytnych wiele (sorbet, kumis, katyk) nie został nagrodzony takim zaszczytem.
Od czasów starożytnych herbaciarnie były obecne w każdej mahalli (mahalla to tradycyjna społeczność muzułmańska, tworzona wokół meczetów), w pobliżu bazarów, łaźni i karawanserajów (specjalne domy, przy których zatrzymywały się karawany, gdzie mogły schronić się przed słońcem, schować towar do specjalnie stworzonych na tę okazję magazynów). To najpopularniejsze miejsce wśród mieszkańców.
Dziś ilość herbaciarni nadal jest ogromna. Różnią się lokalizacją, wyglądem jednak spełniają najważniejszą rolę – jednoczą ludzi, dając im możliwość spokojnej dyskusji przy aromatycznej herbacie.
Jak poprawnie parzyć herbatę?
To rytuał. Naczynie, w którym parzymy herbatę powinno być ceramiczne, a woda, którą będziemy używać – bieżąca. Rzadkością już jest gotowanie wody na węglu lub drewnie, jednak wtedy czuć w herbacie zapach dymu. Woda musi się dokładnie zagotować. Następnie czajniczek jest płukany wrzącą wodą.
Na pół litra wody wkłada się łyżeczkę herbaty. Aby liście herbaty były bardziej miękkie, należy zalać liście odrobiną wrzątku, a imbryk postawić na podgrzewaczu.
Można kilka razy unieść czajnik do góry i na dół, aby liście herbaty lepiej się otworzyły.
Po 2-3 minutach dolewamy wrzątek.
Czajniki uzbeckie dobrze trzymają ciepło, dlatego należy zdjąć go z podgrzewacza, aby herbata nie zagotowała się i nie zmieniła koloru.
Po 5 minutach mamy gotową herbatę.
Sposób podawania uzbeckiej herbaty.
Herbatę nalewa gospodarz domu lub najmłodsza osoba przy stole. Podaje się ją w czarkach. Najczęściej na stole postawiona jest dodatkowa czarka, która ma specjalne zadanie. Osoba nalewająca herbatę najpierw trzykrotnie wlewa do niej napój z imbryka, a potem ponownie do czajnika. Robi to dlatego, że uważa się, iż pierwsza miska to błotniste sai (mała rzeka), druga miska to aromat, trzecia to prawdziwa herbata. Rytuał ten nazywa się „kaitaru”. Dzięki temu herbata lepiej się parzy i nabiera bogatszego smaku.
Należy chwilę poczekać, aż herbata się „uspokoi”, a dopiero potem nalewać. Herbatę zawsze nalewa się do 1/3 wysokości czarki. W ten sposób okazuje się szacunek. Służy to również temu, aby gość się nie poparzył. Pierwsza czarka z herbatą jest dla gospodarza. Drugą podaje się trzymając miseczkę w lewej dłoni najstarszemu gościowi, kładąc jednocześnie prawą dłoń na sercu, przechylając lekko głowę w przód i mówiąc – „oling” („częstuj się”). W niektórych rejonach ta tradycja zanika. W północnej części Uzbekistanu możemy dostać herbatę razem z czajnikiem. Robi się tak dlatego, aby gość sam sobie wlewał odpowiednią ilość herbaty i nie czuł się niekomfortowo czekając, aż zrobi to gospodarz.
Uzbecka herbata – rodzaje.
Zielona herbata to kok-choy. Najbardziej popularna to herbata 95.
Czarna herbata to kora-choy popularna głównie w Taszkencie.
Uzbecka herbata z cukrem to kand-choy.
Herbata:
– z mlekiem to ok-choy.
– z pieprzem to murch-choy.
– bazyliowa to raikhonli-choy.
– z nasionami czarnuszki to sedanali-choy.
– z szafranem to zafaronli-choy
Herbata według starych receptur, którą parzy się rano to shir-choy. Zawiera ona sól i przypraw, jest bardzo kaloryczna i czasami zastępuje pełne śniadanie. Dzisiaj przygotowywana na specjalne okazje, najczęściej zimą lub podczas świąt i uroczystości.
Herbata podawana jest razem ze słodyczami i bakaliami.
